Fęrsluflokkur: Bloggar

RŚV klikkar ekki :)

Sį fyrri hluta myndarinnar Cast Away į Rśv ķ kvöld (nennti ekki aš fylgjast meš hvort hann nęši aftur saman meš fyrrverandi).

Gaman aš sjį svona skżrt hver grundvallaratrišin eru.

  • Vatn
  • Matur
  • Hśsaskjól

Ķsland hefur a.m.k. vatn og vatnsveitan er nokkuš skilvirk. Eldur (rafmagn) skipaši svo stóran žįtt ķ lķfsgęšunum og eigum viš žó nokkuš af žvķ.

Žegar kemur aš seinni tveimur flokkunum hefur eitthvaš mikiš fariš śrskeišis.

Mišaš viš tölur Hagstofu Ķslands framleišum viš ca. 3 tómata į mann į įri.

Viš framleišum aš vķsu um 100 kg. af gręnmeti/kormeti į mann į įri en žaš er skiptingin sem veldur höfušverk.

48% framleišslu okkar eru kartöflur og fast į hęla žeirra fylgir korn (38%).

Žaš er naumast aš viš žurfum aš venjast žvķ aš borša kartöflur ķ hvert mįl į mešan ein gśrka kostar okkur 100 kr.

Ef mišaš er viš aš hvert mannsbarn į landinu borši 100 gr. af gręnmeti į dag gerir žaš 36,5 kg. į įri. Viš framleišum um 100kg. į mann į įri svo žar eru rśm 60 kg. af gręnmeti į mann į įri sem viš boršum ekki.

Žaš er spurning hvort ekki sé hęgt aš framleiša nęgilega mikiš af gręnmeti (ķ žeim flokkum sem manneldisrįš reiknar meš aš viš žurfum) til žess aš anna allri žessari eftirspurn?

Ég held aš žaš ętti aš vera hęgur vandi meš hita og vatni sem kemur upp śr jöršinni okkur aš kostnašarlausu.

Hvaš viškemur bśfénaši eigum viš a.m.k. nóg landsvęši.

Hvaš žżšir žaš ef öll okkar fęša er framleidd į Ķslandi?

Enginn innflutningur į mat (flutningskostnašur sem fylgir žvķ aš bśa ekki nįlęgt neinum).

Allt umfram okkar eigin neyslu getur talist til hagnašar (svo lengi sem hęgt sé aš koma žvķ ķ verš).

10.000 manns ęttu aš geta framleitt nęgilega mikla fęšu fyrir 300.000 manns (tveir įrgangar).

Hver einstaklingur žyrfti aš framleiša sem svara fęšu 30 manna į įri.

Einn mašur žarf fęšu sem svarar ca. 1,5 kg af fęšu į dag sem gerir um  547 kg. į įri (u.ž.b. 2 beljur). Žar er žvķ hver einstaklingur sem ręktar beljur aš skila ca. 60 beljum į įri (aš frįtaöldu mjólkinni, skyrinu, smörinu og rjómanum.)

Ef viš viljum öll vera gręnmetisętur eru žaš um  450 tonn į įri eša 45 tonn į įri į hvern mann sem ynni viš slķka ręktun (mišaš viš 10.000 manns).

Hvaš žarf raunverulega mikiš af fólki til žess aš sjį öllum Ķslendingum fyrir mat allt įriš um kring?


Sagan og framtķšin

Smį yfirferš.

Tekiš af wikipedia:

Žróun kosningaréttar

Ķ fyrstu kosningunum til endurreists Alžingis, įriš 1844, höfšu kosningarétt karlmenn 25 įra og eldri aš uppfylltum įkvešnum skilyršum um eignir. Žaš voru um 5% landsmanna. Įriš 1903 voru įkvęši rżmkuš um kosningarétt efnaminni manna. Kosningar til Alžingis voru leynilegar frį 1908, en fram aš žvķ höfšu žęr veriš opinberar. Įriš 1915 voru skilyršin um eignir felld nišur. Eignalausir verkamenn og vinnumenn til sveita, konur og karlar, fengu samt ekki kosningarétt fyrr en žau höfšu nįš 40 įra aldri. Aldurs mörkin fęršust svo nišur um eitt įr į hverju įri. Allir fengu réttinn 25 įra įriš 1920. Įriš 1934 var kosningaréttur lękkašur ķ 21 įr, aftur ķ 20 įr įriš 1968, og aš lokum ķ 18 įr įriš 1984.

 hér er öll sķšan.

Žar sem 5% karlmanna (efnameiri) mįttu kjósa ķ fyrstu kosningunum 1844 er ekki óešlilegt aš sś žróun hafi nokkurn vegin haldiš sér sķšan (er ekki talaš um aš ca. 5% manna į jöršinni eigi 95%?).

Žvķ er spurning hvort Ķslendingar, frumkvöšlar į sviši stjórnsżslu (įriš 930), ęttu ekki aš vera įfram frumkvöšlar į žessu sviši.

 

Hér er hugmynd:

Frį 5-8 įra eru börn ķ skóla viš nįm į lestri, skrift og stęršfręši.

15 įra eru „börn“ sett ķ vinnu viš ręktun matar (gręnmeti, įvextir, bśfénašur o.s.frv.)

20 įra žurfa allir (sem vilja taka žįtt) aš stunda hśsbyggingar ķ einhverjum skilningi (hśs, hśsgögn, flutningar o.s.frv.

25 įra žurfa allir aš hafa umsjón (vinna meš/kenna) meš 15 įra einstaklingunum viš ręktun gręnmetis, įvaxta eša bśfénašar.

40 įra žurfa allir aš taka žįtt ķ hönnun, skipulagningu og byggingu hśsnęšis og višhalds orku- vatnsveitu.

Fyrir utan 5-8 įra börn er restin um 25.000 manns af mannfjölda į Ķslandi (8%).

Žetta er ķviš lęgri tala en vinnur viš žetta ķ dag (30.700), en gera mį rįš fyrir žvķ aš einhverri hagręšingu sé hęgt aš koma į žessar grunn atvinnugreinar žegar žęr hafa įkvešiš takmark ķ staš žess aš einblķnt sé į śtflutning (gott vęri ef ašalįherslan ķ gręnmetisframleišslu okkar vęru ekki kartöflur og korn).

Hugsum nś um nišurstöšuna.

Börn eyša tķma sķnum meš foreldrum til 5 įra aldurs.

Fimm til įtta įra eyša foreldrar og börn saman žar sem kennsla fer fram fį foreldri til barns (eša öfugt stundum) og/eša einstaklingum sem hafa getu til žess aš kenna börnum įhugamįl žeirra.

Frį 21 įrs aldri (tvö įr af skylduvinnu lokiš) fį allir einstaklingar ašgang aš žeirra eigin hśsnęši sem og allan žann mat sem žeir žurfa.

Eftir žaš getur fólk gert žaš sem žeim sżnist (fram til 25 og 40 įra).

 Hęttan er aušvitaš sś aš žjóšfélagiš leggist į hlišina og fólk įkveši aš gera ekki neitt eftir aš žaš hefur fengiš hśsnęši og tryggt hśsaskjól til ęviloka en mašur myndi ętla aš margir, ef ekki flestir, fyndu sér eitthvaš aš gera (frjįls markašur).

Ég lęt žaš öšrum aš finna śt śr žvķ hvaš er rétt og rangt (lög) eša skipuleggjendur (stjórn) en meš réttu hugarfari, hugviti og samstöšu ętti žetta einmitt aš vera hęgt.

Fyrir žį svo sem verša sįrir fyrir aš hafa eytt ęvinni ķ aš safna fyrir hśsnęši og vinna fyrir mat segi ég:

Hver vill ekki aš börnin žeirra žurfa ekki aš eyša sinni ęvi ķ allt žaš rugl sem žeir sjįlfir hafa eytt ęvinni ķ til žess aš gera žetta aš möguleika?


Tķmanum vel variš?

Gaman er aš skoša hvernig Ķslendingar hafa veriš aš verja tķma sķnum sķšastlišin 10 įr og hvernig öll žessi mikla vinna sem viš erum svo stolt af hafi aukiš velsęld (vesöld) okkar

Grunn atvinnuflokkar:

                                                            Breyting atvinnužįttöku į 10 įrum            Breyting mišaš viš fólksfjölgun

Samskipti og flutningar                                13%                                                     0%

Fiskveišar                                                     -29%                                                  -42%

Fiskvinnsla                                                   -65%                                                  -78%

Rafmagn og vatnsveita                                42%                                                     29%

Byggingar                                                    54%                                                     41%

Landbśnašur                                               2%                                                       -11%

 

Ašrir atvinnuflokkar:

Heildsala, smįsala og višgeršir                 26%                                                      13%

Fasteignir og višskipti                                93%                                                     80%

Opinber stjórnsżsla                                   48%                                                      35%

Hótel og veitingahśs                                 48%                                                      34%

Heilbrigšis og samfélagsvinna                   24%                                                      11%

Bankastarfsemi                                         102%                                                   89%

Menntun                                                    50%                                                      37%

 

Fólksfjölgun sķšastlišin 10 įr 13%

 

Ķ žessu eru nokkrar tölur sem standa upp śr.

Bankastarfsemi trónir į toppnum meš tvöföldun vinnuafls (peninga prentun er puš) eša 89% umfram fólksaukningu.

Fasteignavišskipti nįnast tvöfaldast eša 80% umfram fólksfjölgun (žaš er gaman aš flytja).

Opinber stjórsżsla hefur veriš heldur löt viš aš minnka śtgjöldin žar sem fólki viš žessa atvinnugrein hefur fjölgaš um 48% (15% umfram fólksfjölgun) eša jafn mikiš og hótel og veitingahśsarekstur sem er aušvitaš vegna aukins feršamannastraums.

Skuldir žjóšarbśsins hafa svo vaxiš um 17% (4% umfram fólksfjölgun) svo Geir greyiš getur nś varla veriš aš monta sig af skuldlausum rķkissjóši.

Af grunn atvinnuvegunum okkar (framleišsla) hefur fólki ekki mikiš veriš aš fjölga nema viš hśsbyggingar og rafmangs- og vatnsveitu. Lķklega mį rekja žessa aukningu til Kįrahnjśka og annarra stórframkvęmda rķkissins.

Landbśnašurinn viršist žó vera aš dragast verulega aftur śr žar sem fólki ķ žessum geira fjölgar ekki nema um 2% og skulum viš vona aš žaš sé sökum žess aš hagkvęmni ķ žeim rekstri hafi aukist til muna.

Stęrsti atvinnuvegurinn okkar til langs tķma į žó mest undir högg aš sękja og eru greinar tengdar sjįvarśtvegi žęr einu sem fękka fólki į sķšastlišnum 10 įrum.  Žarna spilar kvótakerfiš vęntanlega stóran žįtt sem og aukin hagręšing.

Af žessu mį rįša aš kapķtalisminn hafi hertekiš žjóšarsįlina og menn alveg gleymt žvķ sem framleišir įžreifanlegar vörur ķ staš flutnings fjįrmagns frį einum staš til annars.

Ešlilegt vęri aš grunn atvinnuvegirnir fękki fólki mišaš viš tękniframfarir og framleišni aukist į mešan ašrir atvinnuvegir geti tekiš til sķn meira fólk eša žį aš fólk hafi žaš einfaldlega betra og žurfi ekki aš standa ķ fjįrmagnsflutningum daginn śt og daginn inn.

 Įherslurnar sķšastlišin 10 įr hafa augljóslega veriš į bankastarfsemi og fasteignavišskipti. Žaš skyldi engan undra aš mišaš viš slķka aukningu į vinnuafli viš žessar greinar hafi kostnašur almennings į žessari žjónustu rokiš upp śr öllu valdi žar sem einhver žarf aš borga žessu fólki laun.

Į mešan hafa landbśnašur, samskipti og flutningar og fiskišnašurinn setiš į hakanum.

Er ekki nżjabrumiš fariš af žessum „nżju atvinnugreinum“?


Hvar er žręllinn minn?

 

Į įrum įšur höfšu menn žręla til žess aš sinna hinum żmsu verkum.

Ķ Aženu į tķmum Periclesar voru Aženubśar um 230.000 meš um 20.000 žręla (ca. 8%).

Žessir žręlar sįu til žess aš allir hinir hefšu nóg ķ sig og į auk žess sem žeir skutlušust meš skilaboš į milli manna og skeindu žeim.

Į žessum tķma var mikiš blómaskeiš menningar og lista og hefur žaš vęntanlega veriš vegna žess aš listamenn (sem almennt eru of latir til žess aš vinna venjulega vinnu) höfšu tķma til žess aš helga sig list sinni.

Žróunin ķ mannlegum samfélögum eftir tķma žręlanna hefur svo veriš į žann veg aš allir skulu žręla fyrir sķnum bita af kökunni og helst nżta frķtķma sinn ķ aš skapa sér aukatekjur (fyrir flatskjįum o.ž.h.)

Tęknin hefur tekiš stakkaskiptum į žessum tķma og erum viš laus viš žaš aš senda skilaboš meš fótgangandi sendlum (sms og sķmar) og jafnvel eru til klósett sem skeina okkur. Žvķ er undarlegt aš ķ staš žess aš hafa hneppt tęknina ķ žręldóm žį viršumst viš vera oršin žręlar tękninnar.

Samkvęmt módeli Aženubśa žyrftu žvķ ķ kringum 8% žjóšarinnar hverju sinni aš vera viš žręlavinnu s.s. matvęlaframleišslu, hśsbyggingar og višhald raf- og hitaveitu til žess aš Ķslendingar geti haft žaš nįšugt. Žaš gera um 25.000 manns eša fjóra įrganga.

Mį žó gera rįš fyrir žvķ aš meš žvķ aš hneppa tęknina og hugvit Ķslendinga ķ žręldóm megi minnka mannaflann sem til žarf allverulega.

Vęri ekki betra aš vera skikkašur til žess aš eyša 4 įrum ęvinnar ķ samfélagsvinnu og žar meš bśa svo um hnśtana aš matur og hśsaskjól vęru tryggš žaš sem eftir er ęvinnar heldur en aš eyša 10 įrum ķ žręldóm menntakerfisins og svo žvķ sem eftir lifir ķ aš vinna sér fyrir naušsynjum (aš undanskildum įrunum eftir 65 įra, fyrir žį sem ekki drepa sig į vinnu)?

Hlutverk samfélags hlżtur aš eiga aš aušvelda ķbśum žess lķfiš og ętti žvķ aš reyna meš öllu móti aš auka atvinnuleysi ķ staš žess aš halda öllum ķ tilgangslausu lķfsgęšakapphlaupi sem hefur engan endi né veršlaun.


Um bloggiš

nisbus

Höfundur

Valdimar Kristjánsson
Valdimar Kristjánsson
Mars 2024
S M Ž M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (29.3.): 0
  • Sl. sólarhring:
  • Sl. viku:
  • Frį upphafi: 0

Annaš

  • Innlit ķ dag: 0
  • Innlit sl. viku:
  • Gestir ķ dag: 0
  • IP-tölur ķ dag: 0

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband